"Maleise Batik is batik textielkunst van Maleisië, vooral aan de oostkust van Maleisië (Kelantan , Terengganu en Pahang). De meest populaire motieven zijn bladeren en bloemen. Maleise batik die mensen of dieren afbeeldt, is zeldzaam omdat islamnormen dierenafbeeldingen verbieden als decoratie. Het vlinderthema is echter een veel voorkomende uitzondering."
Batik is heel aparte kunst, die veel geduld en handigheid vergt. Het is een traditionele
stofdruktechniek. Het woord "Batik" betekent: "tekenen met bijenwas". De techniek moet duizenden jaren oud zijn. Het is bewezen dat deze kunst al voor kwam in de eerste eeuwen in Afrika, het Midden oosten en in Azië.
Men vermoedt, dat het in India is ontstaan. Batik Malaysia is heel verschillend van de Batik stoffen uit Indonesië of de Batik stoffen uit
Thailand. Het is heel verschillend in ontwerp, motief en de manier van waarop men de batik vervaardigt. Bij deze techniek wordt "bijenwas"
gebruikt om delen van de stof af te dekken voordat deze stof in een verfbad wordt gedompeld. Zo behoudt het gedeelte dat met "bijenwas" is afgedekt
de originele kleur. Oorspronkelijk gebruikte men natuurlijke verfstoffen, tegenwoordig worden veelal synthetische verfstoffen gebruikt. Voor iedere kleur is een nieuwe laag was nodig die na elk verfbad uitgekookt wordt.
xx
Veelkleurig batik maken is een proces met bijenwas (een soort kaarsvet), daarna verven, drogen en vervolgens de materiaalstoffen koken. Alles gebeurt met de hand.
Het verlangt heel wat vakmanschap en steeds weer opnieuw nakijken van wat je hebt gemaakt. Daardoor lijkt geen enkel werkstuk op de andere!
Wie wil er naar huis gaan zonder een Batik-shirt uit Maleisië?
Met kan het design meteen "uit de hand" verven, maar soms maakt men ook wel een stempel. Bijvoorbeeld voor een tafellaken, omdat het motief steeds aan de rand terugkeert.
Zo'n stempel (of tjanting) soldeert men eerst van metalen stukjes. Soms gebruikt men ook meerdere stempels.
De bijenwas wordt gesmolten en vervolgens wordt het stempel in de gesmolten bijenwas gedrukt en dan op een
stuk witte stof gedrukt. Men behandelt zo de gehele stof met hetzelfde stempel. De was wordt warm gehouden in een blikje met een kaars eronder.
Daarna kan men de stof (met de kwast) in verschillende kleuren schilderen.
Slechts de delen met "bijenwas" blijven natuurlijk onbeschilderd.
Vervolgens wordt de stof gekookt en de bijenwas wordt zodoende van de stof verwijderd. Het motief blijft achter.
Daarna wordt de stof gedroogd.
Dit proces kan met verschillende kleuren herhaald worden.
(Ik heb een zeer kunstig, houten uitgesneden) batik stempel in mijn bezit, maar deze komen niet zo vaak voor).
xx
De patronen in batik vertellen dus samen met het kleurgebruik iets over de afkomst van het doek, zowel waar het doek gemaakt is, maar ook de afkomst van de drager. Het kan iets zeggen over de directe omgeving door de planten en dieren die er op voorkomen. Maar het kan ook uitleggen welke broodwinning belangrijk is in een bepaalde regio, zoals vissen of rijstteelt.
Souvenirs van Batik zijn zeer geliefd. Wanneer je geen stropdas en een shirt van lange mouwen aan hebt, mag je bijvoorbeeld het casino in de Genting Highlands niet binnen. Met een (geleend) Batik-shirt is het geen enkel probleem!
Batik is beschermd erfgoed, maar staat als ambacht nog altijd onder druk.
Menig land wordt overspoeld met imitatiebatiks, goedkoop geprinte stoffen met batik-motieven. Veel komt uit onder andere China.
De in de volksmond genoemde ‘Batik Print’ heeft helaas weinig te maken met de prachtige handgemaakte batiks.
Batik is niet alleen een stof, een techniek of een motief, het is een filosofie; een taal in patronen, die je kunt dragen. Het zou eeuwig zonde zijn als deze taal verloren gaat door deze imitaties.
Gelukkig zijn er nog vele beoefenaars van de batikkunst wereldwijd en lijkt het omarmt te zijn door een nieuwe generatie. Dus voorlopig kunnen we nog volop genieten van deze inspirerende stof.
